SİGORTA UYUŞMAZLIĞI NEDİR?
Sigortanın kapsamı korunan faydanın türüne ve poliçe şartlarına göre değişiklik arz eder. Ancak genel olarak “sigorta uyuşmazlığını”; sigortalanmış riskin meydana gelmesi ile birlikte doğan zararın, sigorta şirketinden para olarak talep edilebileceği uyuşmazlıklar olarak tanımlayabiliriz. Zararın giderilmesini teminat altına alan sigorta şirketinin, bu zararı giderim yükümlülüğü doğması halinde, zarar görenin, yargılamaya konu olabilecek, konusu para ve para ile ölçülebilen uyuşmazlıklarda, (türüne göre Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun ya da Türk Ticaret Kanunu uyarınca) dava şartı olarak, öncelikle mutlaka arabulucuya başvurması gerekmektedir. Dava şartı arabuluculuğa tabi olan her türlü uyuşmazlıkta, tarafların kendi tercih edeceği ihtiyari (seçimlik) arabulucuya başvurma imkanı da mevcuttur.
SİGORTA UYUŞMAZLIKLARINDA İHTİYARİ (seçimlik) ARABULUCULUK’un TARAFLARA SAĞLADIĞI FIRSATLAR NELERDİR?
Sigorta uyuşmazlıklarında ihtiyari arabuluculuk yolunun tercih edilmesi halinde, dava açmadan, yargılama gideri ödemeden ve yıllarca mahkeme kararının neticesini/kesinleşmesini beklemeden, arabulucu huzurunda yapılan anlaşma ile mahkeme kararı gücünde bir belge ile anlaşma sağlanması mümkündür.
Sigorta uyuşmazlıklarında ihtiyari arabuluculuk yöntemiyle birlikte, duruşma günü beklemeden herhangi bir süre sınırlaması olmaksızın, başvurucunun ilettiği belgelerin, sigorta şirketi tarafından birkaç hafta içinde incelenmesi sonrasında, tarafların karşılıklı müzakere yönetimi ile anlaşma imkanı olabilecektir.
Sigorta uyuşmazlıklarında arabulucu huzurunda anlaşmanın, en büyük avantajının zamandan kazanmak ve yıllar içinde iki taraf için de doğabilecek olumsuz ekonomik dalgalanmaların etkisinden korunmak olduğu söylenebilir.
Hem sigorta şirketi aleyhine dava açan taraflar hem de sigorta şirketleri arabulucu huzurunda anlaşmayı kabul ettiğinden özellikle ihtiyari uyuşmazlıklarda anlaşma oranın son derece yüksek olduğu Adalet Bakanlığının hazırladığı geçmiş yıllara ilişkin anlaşma oranlarını gösteren tablolardan görülmektedir.
DAVA AÇMAK YERİNE NEDEN İHTİYARİ ARABULUCULUĞA BAŞVURMALIYIM?
Dava açıldıktan sonra, kusur, hesap ve maluliyet yönünden birden çok defa bilirkişi raporu alınabilmektedir. Bu da her defasında sürenin uzamasına ve yeni yargılama giderleri oluşmasına sebebiyet vermektedir. Hal böyle olunca sadece ilk derece mahkemesinde karar verilmesi dahi bir yıldan uzun sürmektedir. Kaldı ki; mahkemenin dava konusunda karar vermesi amaçlanan sonucun elde edilmesi için her zaman yeterli değildir. Mahkeme kararı kesinleşene kadar yani istinaf ve temyiz yargı yolları tamamlanana kadar, uzun yıllar boyunca beklenmesi gerekmektedir. Bu nedenle ihtiyari arabuluculuk yönetimi yargı süreçlerinin uzunluğu da göz önünde bulundurulduğunda mutlaka denenmeli, anlaşma sağlanamıyorsa son çare olarak dava yolu tercih edilmelidir.
Arabulucu huzurunda yapılan müzakerelerde karşı taraf ile iletişimin kesilmediği, karşı tarafa ulaşılabilirliğin kolay olduğu unutulmamalıdır. Böylece karşılıklı çaba ve fedakârlık gösterilerek, arabuluculuk yönetim ile anlaşılması halinde, yıllar sonra elde edilebilecek kazanımın, çok kısa sürede elde edilmesinin önü açılmıştır.
İhtiyari arabuluculuk yönteminin, adliye arabuluculuk bürolarına yapılan başvurudan farkı ve taraflar için en büyük faydası; tarafların arabulucunun kim olacağını, kendi aralarında belirleyebilmesidir. Bir diğer faydası ise dava şartı arabuluculuğun aksine, 8 haftalık kısıtlı süreyle bağlı kalmaksızın, tarafların sürecin başlayacağı ve biteceği zamana da kendilerinin karar vermesi yani süre sınırı olmaksızın arabuluculuk müzakerelerine devam edilebilecek olmasıdır. Ayrıca dava şartı olan konularda da yani dava açmadan önce başvurusu zorunlu olan uyuşmazlıklarda da taraflar, adliyenin içindeki otomatik atama sistemi ile görevlendirilen arabulucular yerine, ihtiyari arabuluculuk yöntemini tercih ederek, aynı konuda daha önce bir çok barışçıl çözüme destek vermiş, birlikte belirleyecekleri tecrübeli bir arabulucu huzurunda müzakere imkânı elde edebilecektir.
HANGİ KONULARDA SİGORTA UYUŞMAZLIĞI YAŞANABİLİR?
Sigorta uyuşmazlığı, sigorta poliçesinin söz konusu olduğu hemen hemen her alanda yaşanabilmektedir. En temel başlıkları şu şekilde sıralayabiliriz;
- Sigortalı ile sigorta şirketi arasında doğan uyuşmazlıklar,
- Sigorta şirketi ile sigorta poliçesinden faydalanan hak sahibi 3. Şahıslar arasında doğan uyuşmazlıklar,
- Sigorta şirketi ile sigorta acentesi veya broker arasında doğan uyuşmazlıklar,
- Sigorta şirketi ile tedarikçi, firmalar (asistans firmaları, anlaşmalı servisler vs.) arasında doğan uyuşmazlıklar,
- Sigorta şirketinin alacaklı olduğu, rücu dosyalarından doğan uyuşmazlıklar gibi pek çok konuda
arabuluculuğa başvurulabilir. Örnek vermek gerekirse;
- Trafik sigortasında kaza sonucu zarar uğrayan 3. Kişinin tazminat taleplerinde,
- Kasko sigortasında araç hasarına ilişkin tazminat taleplerinde,
- İnşaat sigortalarında,
- Hırsızlık sigortalarında,
- Hekim sorumluluk sigortalarında (hasta-hastane-hekim ve sigorta şirketi aralarında yaşanan uyuşmazlıklarda)
- İşveren sorumluluk sigortalarında,
- Taşımacılık, nakliyat sözleşmesinden kaynaklanan uyuşmazlıklarda,
- Her türlü maddi ve manevi tazminat taleplerinde, arabuluculuk çözüm yöntemi taraflarca tercih edilebilecektir.
SİGORTA ŞİRKETİNDEN HANGİ ZARARIMI KARŞILAMASINI İSTEYEBİLİRİM?
Karayolları Trafik Kanunu uyarınca zorunlu trafik poliçesine tabii trafiğe çıkan motorlu araçların sebep olduğu trafik kazasında zarar görenin, kısmen veya tamamen sigorta şirketinden talepte bulunma hakkı doğabilecektir.
Bu gibi durumlara örnek olarak; bedensel zarar gören başvurucular; (somut olayın ve sigorta poliçesinin kendi şartlarına göre değerlendirmesi gerektiğini hatırlatmak isteriz) geçici iş göremezlik, sürekli iş göremezlik, tedavi giderleri, ulaşım giderleri, geçici bakıcı giderleri, destekten yoksun kalma tazminatı, cenaze ve defin giderleri, her türlü maddi ve manevi tazminatı sigorta şirketinden, talep edebilecek ve bu taleplerde zaman zaman uyuşmazlıklar yaşanabilecektir.
Bedensel zararlar haricinde örneğin aracını kasko sigortası ile sigortalatmış olan bir sigortalının aracının zarar görmesi durumunda, ya da üçüncü şahsın aracının zarar görmesi durumunda trafik sigortasından yapılacak olan değer kaybı bedeli ve onarım bedeli taleplerinde uyuşmazlıklar yaşanabilmektedir. Sigorta şirketi ile sigortalılar ve poliçeden yararlanan hak sahibi üçüncü kişiler arasında yaşanabilecek bu ve benzeri tüm uyuşmazlıklarda dava yoluna gitmeden önce ihtiyari arabuluculuk yöntemini denemek son derece önemlidir.
SONUÇ
Adalet Bakanlığı istatistiklerine göre Türkiye genelinde 2013 yılından itibaren İhtiyari arabuluculuk yöntemi ile açılan dosyaların %99’unun anlaşma ile sonlandığı, sadece %1’inin anlaşmama olarak sonlandığı görülmektedir.
İhtiyari arabuluculuğun en önemli etkisi tarafların zaman bakımından sınırlandırılmamış olmaları ve taraflara, uyuşmazlığın çözümü için hangi arabulucu huzurunda müzakereye katılmak istediklerine karar verme yetkisi tanınmasıdır. İhtiyari arabuluculuk düzenlemesinde, adliye arabuluculuk bürosuna yapılan başvurunun aksine, taraflar önceki dosyalarında barışçıl çözüm deneyimi yüksek ve uyuşmazlık konusunda uzmanlık sertifikası bulunan arabulucuyu seçmekte serbest kılınmıştır. Böylece gerçekten de anlaşmak isteyen taraflara kendi tercih ettikleri uzman arabulucunun huzurunda müzakereler ile anlaşma ihtimalinin yükselmesine katkı sağlanmıştır.
Antant Arabuluculuk Merkezi olarak bizler, sigorta hukukunda uzman arabuluculuk sertifikasına sahip arabulucularımız ile birlikte, trafik kazalarından doğan bedensel zararlar başta olmak üzere sigorta şirketlerinin de taraf olduğu pek çok uyuşmazlık konusunda, sigorta şirketleri ile zarar gören başvurucular arasında barışçıl çözümü sağlamak için çaba sarf etmekteyiz. Zararı doğuran olayın hangi şehirde gerçekleştiği veya sizin hangi şehirde bulunduğunuz fark etmeksizin merkezimize ihtiyari arabuluculuk başvurusu yapabilirsiniz.
Merkezimize yapacağınız başvurunuz için internet sitemizde yer alan iletişim numarası ve mail adresi üzerinden bilgi alabilirsiniz.
KAYNAKÇA
Arslan, Ramazan/Yılmaz, Ejder /Taşpınar Ayvaz, Sema, Medeni Usul Hukuku, Ankara 2016,
6325 sayılı Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu
Sigorta Hukukunda Uzman Arabuluculuk, Adalet Bakanlığı Hukuk İşleri Genel Müdürlüğü Arabuluculuk Daire Başkanlığı, Eylül 2021
Bilgen, Mahmut, Sigorta Hukuku, Ankara 2017
Karasu, Raif, Karayolları Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası, Ankara 2016
https://adb.adalet.gov.tr/Resimler/SayfaDokuman/9052022162348ihtiyari%20%2004.05.2022.pdf